Giáo phường Ca trù và cách tổ chức Giáo phường

Giáo phường Ca trù

Ngày xưa, nơi đào kép ở, tổ chức thành Giáo phường rất có quy củ. Nhiều họ họp lại thành một Giáo phường, người kỳ cựu trong phường gọi là ông Trùm. Các trùm họp nhau chọn một người có tín nhiệm bầu làm Quản giáp để thừa hành những công việc của chính quyền. Quản giáp được quan cấp bẳng, có quyền điều khiển mọi việc ở trong phường.

Cách tổ chức giáo phường

Những luật lệ ở Giáo phường từ xưa truyền lại, các Trùm, Quản giáp và dân phường rất tôn trọng. Mỗi năm các Trùm họp một lần định lễ tế Tổ. Sau ngày tế Tổ, các Trùm xử kiện và giải quyết những sự xích mích ở trong phường. Tuy là ca kỹ, nhưng đối với quy tắc xã hội và luân lý gia đình, các cô vẫn phải giữ gìn như lương gia tử đệ.

Dân phường ăn chịu đóng góp với nhau, ngoài việc sống mừng chết đưa, con gái lấy chồng phải nộp cheo cho phường. Luật lệ bắt buộc mỗi khi đi hát đình đám thì chồng đàn vợ hát, anh đàn em hát hoặc bố đàn con hát, đào kép phải trông nom bảo ban nhau. Cô nào mượn nghề hát xướng để làm việc bất chính, Quản giáp tức khắc mời các vị đàn anh đàn chị trong phường họp lại, tuyên bố tội trạng: Nhẹ thì bắt vạ nộp tiền xung vào quỹ của phường, nặng thì đuổi ra khỏi phường, lại thông cáo cho các phường khác biết để không phường nào cho vào ở nữa. Vì thế lúc hát, ả đào không dám nhìn ngang nhìn ngửa, không dám công nhiên nói chuyện với quan viên, sợ mang tiếng cho gia đình.

Trong dinh các quan có yến tiệc muốn gọi ả đào vào hát, thì sức trước cho Quản giáp lựa chọn những người hát hay đàn khéo. Các làng tế lễ, hay tư gia có việc vui mừng, muốn tìm ả đào về hát, phải điều đình trước với Quản giáp để cắt đặt đào kép.