Múa bài bông

Bài là dàn ra từng hàng, bông là hoa, nghĩa là những hoa đẹp dàn hàng múa hát. Múa Bài bông là nhã nhạc của đế vương, thịnh điển nhất trong giới nhạc.

Đình làng ngày xưa, nguyên là chỗ để vua chưa đi tuần du vào nghỉ, nên gọi là Đình trú. Nhiều đình ngày nay còn di tích bố chữ Thánh cung vạn tuế, sơn son thiếp vàng treo ở chính gian giữa, bốn chữ ấy có nghĩa chúc thọ nhà vua sống lâu muôn tuổi. Khi vua chúa vào đình nghỉ, phụ lão đến làm lễ chúc mừng, các quan dâng cơm xong rồi múa Bài bông để tiêu khiển, tỏ ra thiên hạ âu ca thái bình vô sự. Đời sau cho đó là một thịnh điển, mới dùng vào việc tế thần cho long trọng.

Múa Bài bông ít nhất cũng phải có 8 cô đầu, long trọng hơn thì 16 người. Có khi đại lễ dùng tới 32 người, Quản giáp lựa chọn những cô tuổi trẻ và cao thấp suýt soát nhau, luyện tập từ mấy tuần trước.

Các cô mình mặc áo mã tiên thêu kim tuyến, giát kim kính có nhiều tua, mỗi tua đều đính chân chỉ hạt bột, lưng thắt dây bằng nhiễu xanh đỏ, bỏ moi hai bên để lúc múa tự nó tung ra, đầu đội mũ kim phượng làm bằng giấy bìa và giấy tăng kim, tay cầm quạt Tầu, chân đi bít tất trắng, hai bên vai đeo hai cái đèn lồng thắp nến. Hoa đội hội họp ở ngoài, theo bọn nhạc công rước đi hàng một vào trước hương án. Quản giáp đánh trống cái giữ nhịp, các kép chia nhau kéo nhị, gảy đàn, thổi sáo và đánh trống con, cô đầu già ngồi gõ phách.

Múa lấy nhạc làm chuẩn đích, tiến thoái nhanh chậm đều do nhạc điều khiển, lúc quay chỉ quay một nửa người, không bao giờ quay lưng vào hương án.

Thoạt vào hoa đội chia ra hay hàng, quỳ ở trước hương án, hai tay nâng quạt Tầu lên khỏi đầu. Một cô đứng lên đóng vai Tiên đồng ra khai mạc, hát câu sau đây (giọng hát tựa như bài Hạ của hát bội).

Tiêu dao lộng lộng Thiên đình,

Tật tốc giáng dương trần bộ bộ.

Khâm thừa Phật tổ,

Giáng hạ trần.

Rồi hát tiếp một câu Nói lỗi:

Như tôi nay, Tiên ông trao chức,

Ngô biểu tự Tiên đồng.

Truyền ca nhi nam bắc tây đông,

Đều múa hát dâng hương Thượng đế.

Dứt câu Nói lỗi, các cô đứng lên mở quạt ra vừa múa vừa hát (giọng tựa như hát bội, cuối câu hát đều có tiếng ý ỳ y ý y).

 

I. 

Vu kim thế thượng,

Sở đương hà.

Phước phước hương phù,

Trưởng quốc gia.

Chiếu hướng huy hoàng,

Quang nhật nguyệt.

Biến lai xán lạn,

Xổ đăng hoa.

(Nay ở cõi trên đời,  như thế nào. Thơm ngát mùi hương, khắp nước nhà, soi rực rỡ, Sáng như mặt trời mặt trăng. Khắp nơi sáng sủa, Mấy ngọn đèn lộng lẫy.)

 

II.

Hảo nhất mai,

Đáo xuân khai.

Thiều quang chi tiên lai,

Đáo lai sơ xuân,

Hiến Đông quân.

Tịnh đáo tịnh hồng vân.

Phúc triềm quân.

(Đẹp thay một nhành mai,

Tới mùa xuân nở.

Ánh sáng đẹp đến trước,

Đến vào đầu mùa xuân.

Dâng chúa xuân,

Cùng đến với đám mây hồng,

Phúc trạch thấm khắp mọi nơi.)

 

Bài hát Chúc hỗ của ông Biện lý La ngạn Đỗ Huy Uyển:

 

 

Bài hát Chúc hỗ

Ngô hoàng mục mục đương thiên,

Hải trù sơ kỷ thọ diên ngũ tuần.

Bát thiên thu, bát thiên xuân,

Sơn xuyên cống phúc, tinh vân trình tường.

Nam huân khúc, Bắc đẩu trường,

Thọ ca bái hiến Minh đường nhất thiên.

Quốc gia thánh kế thần truyền,

Khô khôi tam bách dư niên cơ đồ.

Duy hoàng tự lịch ác phù,

Mậu công thịnh đức đãng hồ nan danh.

Gia lục hợp, tử quần sinh,

Dĩ âu đãi sĩ, dĩ thành mục lân.

Bảo chi mạnh tự thiên thân,

Thiên tâm dục sử tư dân thái bình.

Y y hải yến hà thanh,

Quang hoa Thuấn đán bình thành Nghiêu thiên.